काठमाडौँ, १२ पुस / शुक्रवार राति ९ बजे महानगरीय प्रहरी कार्यालयका प्रमुख प्रहरी नायव महानिरीक्षक विश्वराज पोखरेल (डिआइजी)सहितको टोली सडक अनुगमनमा थियो । टोलीमा काठमाडौँ महानगरपालिका, मानवसेवा आश्रम, प्रहरी, पत्रकार र विभिन्न सङ्घसंस्थाका प्रतिनिधिहरू सहभागी थिए । काठमाडौँको कमलादीस्थित गणेशमन्दिर नजिक सडकछेउमा बन्दोबस्तीको ओढ्ने ओछ्याउनेसहित एक दम्पती सुत्ने तरखरमा थिए । चिसोका कारण खोकी लागेकाले श्रीमती औषधि खाँदै त श्रीमान् मदिरामा लट्ठ भेटिए ।
प्रहरी र अभियानकर्मीले उनीहरूलाई फकाउँदै सडकमा नबस्न अनुरोध गरे । महिला आश्रममा जान मानिनन् । उनले मोबाइल उठाउँदै कुनै एक व्यक्तिलाई फोन गरेजस्तो गरेर आफूलाई लैजान लागेको कुरा सुनाइन् । नमाने जसरी पनि लैजाने प्रहरीले अडान कसे । महिलाले भनिन्, ‘भोलि आफ्नै घर जान्छौँ, आज छाडी दिनुस् ।’ यसरी उनले अनुरोध गरेको यो तेस्रो पटक थियो ।
सहज रूपमा उठ्न नमानेपछि प्रहरी र अभियानकर्मीले उठाउने प्रयास गर्दागर्दै उनले सिरानबाट चक्कु निकालिन् । ‘म पनि इन्स्पेक्टरको छोरी हुँ, ल आइज त मेरो नजिक, सबैलाई सिध्याउँछु, पुलिसलाई नि हान्छु,’ उनी चक्कु ताक्दै घुम्न थालिन् । अश्लील शब्दसमेत प्रयोग गरिन् । सामुन्य रहेका नायव महानिरीक्षक पोखरेल पनि छक्क परे । एक छिन त सबै अक्क न बक्क भए ।
गाडीमा बसिसकेका श्रीमान्लाई फिर्ता ल्याई दिने सर्त राखेपछि उनले चक्कु थन्काइन् । अभियानकर्मीले चक्कु खोसेपछि बल्ल उनी आश्रम जान तयार भइन् । घर धादिङको नौबिसे बताउने दम्पती मन्दिरमा मागेर बस्ने गरेको निक्कै लामो समय भइसक्यो । स्थानीयका अनुसार यो दम्पती दिउँसोमा विभिन्न अश्लील शब्द भनेर मानिसलाई थर्काउने र हल्लाखल्ला गर्ने मध्यका प्रमुख हुन् ।
शान्ति सुरक्षामै चुनौती हुने गरी बेलाबेलामा यस्ता हर्कत सडकमा हुने गरेका छन् । टेकुस्थित एक घरको सिँढीमा सुतिरहेका एक जमातलाई पनि राती नै उद्धार गरियो । स्थानीयका अनुसार उनीहरू भट्टीमा बसेर मदिरा पिउने अनि हरेक दिन चोकमा झैझगडा गर्दै आएका थिए । यहाँ महिला पुरुष एउटै गुँड बनाएर सुतिरहेका भेटिए ।
सडकमा यसरी हतियार देखाएर तर्साउन खोज्ने कुटपिट गर्न खोज्ने, टोली देखेपछि भाग्नेहरू धेरै छन् । काठमाडौँको सडकमा असहाय र बेसहाराहरू न्यून रहेपनि यस्ता व्यक्तिहरू अत्यधिक रहेको मानवसेवा आश्रमका अध्यक्ष रामजी अधिकारी बताउँछ । अधिकांश पेशेवर मगन्ते, मदिरा खाएर पल्टिने र दिनभर मजदुरी गरेर राति सडकमा बस्नेहरू छन् । यस्ता व्यक्तिले भने कुनै न कुनै हर्कत देखाउने गरेका अर्का अभियानकर्मी सुमन बर्तौलाको अनुभव छ ।
डिआइजी पोखरेल यस्ता गतिविधि रोक्न सुरु भएको अभियान सराहनीय रहेकाले कुन ठाउँमा कसरी प्रस्तुत हुनुपर्छ त्यसका लागि प्रहरी तयार रहेको बताए । कुनै मानवको लागि मानिस आफ्नो जीवन समर्पण गर्छ भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण भएको उल्लेख गर्दै प्रहरी नायव महानिरीक्षक पोखरेलले आश्रमका अभियानकर्मीलाई सङ्केत गर्दै भने, ‘मानव हुनुको अर्थ तपाईँहरूको सेवामा देख्छु म, एउटा मानव कति पीडा भोगिरहेको छ, उसलाई सार्थक जीवन दिन आफ्नो कष्ट भुलेर अभियान चलाउनुभएको छ ।’ उनले मगन्तेको व्यवस्थापन र असहायको आँसु पुछ्ने पुनीत कार्यको जति प्रशंसा गरे पनि नपुग्ने बताए ।
शुक्रवार राति काठमाडौँका सडकबाट मात्रै ३८ जनाको उद्धार भयो । सबै मदिरा खाएका र पेसेवर मगन्ते मात्रै थिए । कालीमाटीको सडकमा विगतमा बोरो ओछ्याएर लस्करै ४३ जना सुतेको भेटिएका थिए । उक्त अभियानका कारण शुक्रवारको रात त्यो सडक खाली थियो । विगतमा यत्रतत्र मानिस सुतिरहेका देखिने सडक क्षेत्र बिस्तारै खाली देखिन थालेको अभियानमा सहभागी महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौँका प्रहरी नायव उपरीक्षक राजेन्द्र पोखरेलले बताए ।
सडकमा बसेर नमाग्न प्रचार अभियान सुरु
सडकमा बसेकाहरूको उद्धार अभियानका कारण पछिल्लो समयमा राति सडकमा बस्नेहरू न्यून बन्दै गएका छन् । बेसहाराहरू भेटिएका छैनन् । तर, पेसेवर मगन्ते र मदिरा खाएर सडकमा बस्नेहरू अझै भेटिँदै छन् । उनीहरूलाई बालाजु स्थित अस्थायी आवास केन्द्रमा राखिएको छ । कतिपयको घर परिवार फेला पारेर बुझाउने गरिएको छ भने नभेटिएकालाई केन्द्रमा राखेर परामर्श दिने काम जारी छ ।
अझै बिहान, दिउँसोमा सडक र मन्दिर छेउमा बसेर माग्नेहरू प्रशस्तै छन् । काठमाडौँमा त्यसलाई निरुत्साहित गर्न आजबाट माइकिङ गरेर उनीहरूलाई नबस्न अनुरोध गरिएको काठमाडौँको सडक मानवमुक्त अभियान कार्यान्वयन उपसमितिकी संयोजक गुजेश्वरी श्रेष्ठले बताए । आज यहाँको सङ्कटा, भद्रकालीलगायत आसपासका मन्दिरमा पुगेर सबैलाई नबस्न अनुरोध गरिएको छ । पहिलो चरणमा आग्रह गरिने र त्यसपछि अटेर गर्नेलाई उठाउने तयारी महानगरको छ ।
यही मङ्सिर २९ गते महानगरले काठमाडौँलाई सडक मानव मुक्त बनाउने अभियान घोषणा गरेको हो । आगामी तीन महिनासम्म उद्धार तथा व्यवस्थापन अभियान चलाउने योजनाअनुसार दुई हस्तादेखि कार्यक्रम जारी छ । अहिलेसम्म ३६० भन्दा बढीको उद्धार भइसकेको छ । कतिपयलाई परिवार खोजेर पठाइएको छ भने धेरै अझै केन्द्रमा छन् ।
